Używamy plików cookie

Przełomowe badanie ADJUST — wysokie ryzyko nawrotu po odstawieniu adalimumabu

Badanie ADJUST to pierwsze wieloośrodkowe, randomizowane badanie kontrolowane, które oceniało skutki zaprzestania stosowania adalimumabu u pacjentów z zapaleniem błony naczyniowej oka związanym z młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów (JIA-associated uveitis). Jakie wnioski płyną z tego przełomowego badania?

Wyniki jednoznacznie wskazują, że przerwanie terapii adalimumabem wiąże się ze znacznie wyższym ryzykiem nawrotu choroby. W grupie placebo aż 68% pacjentów doświadczyło niepowodzenia leczenia, w porównaniu do zaledwie 14% w grupie kontynuującej adalimumab. "Ryzyko nawrotu było ponad 8-krotnie wyższe u pacjentów, którzy przerwali leczenie adalimumabem w porównaniu z tymi, którzy je kontynuowali" - podkreślają autorzy badania.

Co istotne, większość nawrotów wystąpiła w ciągu pierwszych 24. tygodni po odstawieniu leku. Mediana czasu do niepowodzenia leczenia w grupie placebo wynosiła 119 dni. Warto jednak zauważyć optymistyczny aspekt — wszyscy pacjenci, u których wystąpił nawrót, odzyskali kontrolę nad stanem zapalnym po ponownym włączeniu adalimumabu.

Badanie podważa obecne wytyczne sugerujące możliwość odstawienia leku po 2. latach kontroli choroby. Nawet u pacjentów z ponad 2-letnim okresem remisji ryzyko nawrotu było wysokie. Jak piszą autorzy: "Nasze wyniki wskazują, że zalecenia dotyczące próby odstawienia leczenia po 2. latach kontroli choroby powinny być traktowane z dużą ostrożnością."

Czy w takim razie istnieją jakieś czynniki pozwalające przewidzieć, którzy pacjenci mogą bezpiecznie przerwać terapię? Analiza wykazała, że pacjenci powyżej 12. roku życia mieli nieco niższe ryzyko nawrotu po odstawieniu leku w porównaniu z młodszymi, jednak różnica nie była statystycznie istotna. Trwają dalsze analizy mające na celu identyfikację biomarkerów i czynników klinicznych, które mogłyby pomóc w stratyfikacji ryzyka.

Bezpieczeństwo i skuteczność terapii — co pokazują wyniki badania ADJUST?

Szczególnie ważne jest podkreślenie aspektów bezpieczeństwa i jakości życia pacjentów w badaniu ADJUST. Pomimo wysokiego odsetka nawrotów, nie zaobserwowano istotnych różnic w ostrości wzroku między grupami. Jest to prawdopodobnie efekt ścisłego monitorowania pacjentów i szybkiego przywracania leczenia w przypadku nawrotu.

W kontekście bezpieczeństwa, w grupie przyjmującej adalimumab odnotowano 226 działań niepożądanych o charakterze niepoważnym (7,5 zdarzeń na osobo-rok), podczas gdy w grupie placebo było ich 115 (6,8 zdarzeń na osobo-rok). "Najczęściej zgłaszanymi działaniami niepożądanymi były dolegliwości żołądkowo-jelitowe, bóle głowy i zmęczenie" - raportują badacze. Zaobserwowano wyższy wskaźnik zakażeń COVID-19 w grupie adalimumabu, co prawdopodobnie wiąże się ze zwiększoną immunosupresją.

Interesującym aspektem badania była analiza przeciwciał przeciwko adalimumabowi. Mimo że u pacjentów otrzymujących placebo zaobserwowano wzrost poziomu tych przeciwciał, wszyscy byli w stanie osiągnąć kontrolę nad zapaleniem po ponownym włączeniu leku. "Nasze wyniki pokazują, że pacjenci przyjmujący konwencjonalne leki modyfikujące przebieg choroby (DMARD) mają niższe stężenia przeciwciał przeciwko adalimumabowi" - zauważają autorzy.

Jakie są praktyczne implikacje tych wyników dla klinicystów? Przede wszystkim wskazują one na konieczność bardzo ostrożnego podejścia do prób odstawienia adalimumabu. Jeśli jednak pacjent i lekarz zdecydują się na taką próbę, kluczowe jest ścisłe monitorowanie, szczególnie w pierwszych 6. miesiącach. Pacjentów można przy tym uspokajać, że w przypadku nawrotu możliwe jest ponowne uzyskanie kontroli nad chorobą.

"Wyniki tego badania klinicznego mogą być wykorzystane do poradnictwa pacjentów i rodzin rozważających przerwanie stosowania adalimumabu" - podsumowują autorzy. Zalecają oni szczególną ostrożność przy próbach odstawienia leku u pacjentów poniżej 12. roku życia, gdzie ryzyko nawrotu wydaje się być wyższe.

Badanie ADJUST stanowi zatem kamień milowy w zrozumieniu konsekwencji odstawienia adalimumabu w leczeniu zapalenia błony naczyniowej oka związanego z JIA. Dostarcza ono klinicystom mocnych dowodów naukowych, które mogą pomóc w podejmowaniu decyzji terapeutycznych i lepszym informowaniu pacjentów o potencjalnych ryzykach i korzyściach związanych z przerwaniem leczenia.

Podsumowanie

Badanie ADJUST jako pierwsze wieloośrodkowe, randomizowane badanie kontrolowane wykazało, że przerwanie terapii adalimumabem u pacjentów z zapaleniem błony naczyniowej oka związanym z młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów wiąże się z istotnie wyższym ryzykiem nawrotu choroby (68% w grupie placebo vs 14% w grupie kontynuującej leczenie). Większość nawrotów występowała w pierwszych 24. tygodniach po odstawieniu leku (mediana 119 dni).

Badanie podważa obecne wytyczne sugerujące możliwość odstawienia leku po 2. latach kontroli choroby, gdyż nawet u pacjentów z ponad 2-letnim okresem remisji ryzyko nawrotu pozostawało wysokie. Mimo wzrostu poziomu przeciwciał przeciwko adalimumabowi w grupie placebo, wszyscy pacjenci z nawrotem choroby osiągnęli ponowną kontrolę nad stanem zapalnym po przywróceniu leczenia. Nie zaobserwowano istotnych różnic w ostrości wzroku między grupami.

Działania niepożądane były typowe dla terapii adalimumabem, z wyższym wskaźnikiem infekcji w grupie przyjmującej lek. Pacjenci poniżej 12. roku życia mogą być bardziej narażeni na ryzyko nawrotu po odstawieniu leku.

Bibliografia

1. Stopping of adalimumab in juvenile idiopathic arthritis-associated uveitis (ADJUST): a multicentre, double-masked, randomised controlled trial. Acharya, Nisha RLietman, Thomas et al. The Lancet, Volume 405, Issue 10475, 303 - 313