Używamy plików cookie

Nadwaga i otyłość – globalne wyzwanie zdrowotne

Nadwaga i otyłość to problemy zdrowotne o charakterze epidemicznym, obciążające niemal wszystkie układy organizmu. Wskaźnik masy ciała (BMI) powyżej 25 oznacza nadwagę, a powyżej 30 – otyłość. W populacji azjatyckiej wartości te są niższe ze względu na zwiększone ryzyko chorób metabolicznych. Otyłość zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2, chorób sercowo-naczyniowych, dyslipidemii, udarów i nowotworów, co czyni ją jedną z głównych przyczyn zgonów wynikających z chorób przewlekłych. Jakimi możliwościami dysponują lekarze, aby wspierać pacjentów z tym problemem?

Nowoczesne podejście do leczenia otyłości

Redukcja masy ciała o co najmniej 10% przynosi wymierne korzyści kliniczne, zmniejszając ryzyko powikłań metabolicznych i poprawiając funkcje organizmu. Utrzymanie długotrwałej utraty masy ciała tylko za pomocą interwencji behawioralnych jest jednak trudne. Farmakoterapia stała się zatem ważnym narzędziem wspierającym pacjentów, którzy nie uzyskali oczekiwanych efektów dzięki zmianie stylu życia.

W ostatnich latach rozwój leków przeciwotyłościowych przyniósł przełom w leczeniu tej choroby. Zatwierdzone przez FDA i EMA preparaty, takie jak agoniści receptora GLP-1 (tirzepatyd, semaglutyd, liraglutyd), inhibitor lipaz (orlistat) oraz leki złożone (naltrekson/bupropion, fentermina/topiramat), wykazują obiecujące rezultaty. Które są najlepsze? Jak działają? Czy niosą poważne skutki uboczne? Więcej na ich temat znajduje się w dalszej części artykułu.

Najnowsze dowody naukowe – metaanaliza leków przeciwotyłościowych

Aby lepiej zrozumieć efektywność dostępnych terapii, przeprowadzono metaanalizę obejmującą 154 badania kliniczne z udziałem ponad 112 tysięcy pacjentów. Badania te podzielono na trzy grupy:

• pacjentów z prostą nadwagą lub otyłością;
• z otyłością i współistniejącymi chorobami metabolicznymi;
• z otyłością związaną z zaburzeniami psychicznymi. 

Wyniki tej analizy wyraźnie pokazują, że skuteczność leków zależy nie tylko od ich mechanizmu działania, ale również od specyficznych cech populacji pacjentów.

Tirzepatyd – przełomowy agonista GLP-1 i GIP

Tirzepatyd jest jednym z najskuteczniejszych leków w leczeniu otyłości. W badaniach klinicznych wykazano, że jego stosowanie prowadzi do średniej utraty masy ciała wynoszącej 11,69 kg, a obwód talii zmniejsza się o ponad 11 cm. Tirzepatyd poprawia również parametry metaboliczne – poziom glukozy na czczo obniża się o 3,06 mmol/l, a HbA1c o 1,27%. Dodatkowo lek wykazuje działanie hipotensyjne, obniżając ciśnienie skurczowe o 5,74 mmHg, a rozkurczowe o 2,91 mmHg, co jest szczególnie ważne dla pacjentów z nadciśnieniem.

Semaglutyd i liraglutyd – korzyści sercowo-naczyniowe

Semaglutyd i liraglutyd, inne leki z grupy agonistów GLP-1, również wykazują wysoką skuteczność w redukcji masy ciała. Badania wskazują, że semaglutyd zmniejsza masę ciała średnio o 8,48 kg, a liraglutyd o 4,18 kg. Oba preparaty charakteryzują się także działaniem kardioprotekcyjnym, redukując ryzyko poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych o ponad 15%. Dodatkowo poprawiają profil lipidowy, podnosząc poziom „dobrego” cholesterolu HDL i obniżając poziom LDL.

Kombinacje leków – naltrekson i bupropion oraz fentermina i topiramat

Leki złożone, takie jak naltrekson i bupropion oraz fentermina/ i opiramat, zyskują na popularności ze względu na swoją skuteczność. Naltrekson i bupropion pozwala na redukcję masy ciała średnio o 4,06 kg, natomiast fentermina z topiramatem o 5,67 kg. Pomimo tych korzyści, należy pamiętać o potencjalnych działaniach niepożądanych – naltrekson  z bupropionem może prowadzić do wzrostu ciśnienia tętniczego i zawrotów głowy, a fentermina oraz topiramat zwiększają ryzyko wystąpienia zaburzeń lękowych, drażliwości oraz problemów ze snem.

Orlistat – terapia wspomagająca redukcję masy ciała

Kolejny lek to orlistat. Zaliczamy go do inhibitora lipaz. Substancja zmniejsza wchłanianie tłuszczów z przewodu pokarmowego, co prowadzi do utraty masy ciała na poziomie około 2,19 kg. Lek ten, choć mniej skuteczny niż agoniści GLP-1, ma pozytywny wpływ na profil lipidowy. Należy jednak pamiętać, że jego stosowanie wiąże się z działaniami niepożądanymi ze strony układu pokarmowego, takimi jak biegunki czy wzdęcia, co może wpływać na przestrzeganie zaleceń przez pacjentów.

Wpływ farmakoterapii na zdrowie psychiczne

Zastosowanie leków przeciwotyłościowych wpływa nie tylko na parametry metaboliczne, ale także na jakość życia pacjentów. W badaniach wykazano poprawę wyników w skali IWQOL-Lite, co świadczy o wzroście komfortu życia. Tirzepatyd i semaglutyd zapewniają największe korzyści w tej sferze. Natomiast pozostałe mogą nasilać objawy lękowe, drażliwość i zaburzenia snu, dlatego konieczne jest monitorowanie zdrowia psychicznego pacjentów.

Bezpieczeństwo stosowania leków przeciwotyłościowych

Farmakoterapia, choć skuteczna, wiąże się z ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych, takich jak nudności, wymioty czy inne dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Agoniści GLP-1, w tym tirzepatyd i semaglutyd, mogą zwiększać ryzyko kamicy żółciowej i powodować objawy takie jak biegunka, nudności oraz wymioty. Liraglutyd dodatkowo może zwiększać ryzyko dyspepsji i bólu brzucha.

Orlistat, jako inhibitor lipaz, często powoduje dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, w tym luźne stolce, biegunki tłuszczowe oraz nietrzymanie gazów. Z tego powodu jego stosowanie może być źle tolerowane przez pacjentów w codziennym życiu.

Kombinacje leków, takie jak naltrekson i bupropion, mogą prowadzić do wzrostu ciśnienia tętniczego, przyspieszenia akcji serca oraz zawrotów głowy. Natomiast fentermina z topiramatem jest związana z występowaniem suchości w ustach, bezsenności, a także zaburzeń lękowych i drażliwości.

Kluczowe jest więc dostosowanie leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta i dokładna ocena stosunku korzyści do ryzyka, zwłaszcza u pacjentów z chorobami współistniejącymi.

Podsumowanie

Farmakoterapia stanowi kluczowy element leczenia pacjentów, u których zmiany stylu życia nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Tirzepatyd wyróżnia się najwyższą skutecznością w redukcji masy ciała oraz poprawie parametrów metabolicznych. Semaglutyd i liraglutyd oferują dodatkową ochronę sercowo-naczyniową, natomiast leki złożone mogą być opcją dla pacjentów wymagających intensywniejszej terapii, ale wymagają starannego monitorowania.

Spersonalizowane podejście do leczenia otyłości pozwala na poprawę jakości życia pacjentów i redukcję ryzyka powikłań metabolicznych. W przyszłości konieczne są dalsze badania nad długoterminową skutecznością i bezpieczeństwem leków stosowanych u pacjentów z różnymi obciążeniami zdrowotnymi.

Bibliografia

1. Safety and effects of anti-obesity medications on weight loss, cardiometabolic, and psychological outcomes in people living with overweight or obesity: a systematic review and meta-analysis. Liu, Leiling et al. eClinicalMedicine, Volume 79, 103020. https://www.thelancet.com/journals/eclinm/article/PIIS2589-5370(24)00599-6/fulltext (dostęp z dnia 07.01.2025)