Czy nadciśnienie prowadzi do utraty słuchu? Nowe dane z Framingham

KONFERENCJE

2025-10-22 | Aktualności

Charakterystyka 25-letniego badania kohortowego Framingham

Badanie przeprowadzone w ramach Framingham Offspring Study było prospektywnym badaniem kohortowym o charakterze longitudinalnym, które obejmowało 25-letni okres obserwacji uczestników. Badanie miało na celu określenie skumulowanej częstości występowania oraz progresji ubytku słuchu w populacji ogólnej, a także identyfikację czynników ryzyka związanych z rozwojem i pogorszeniem funkcji słuchowych. Dane audiometryczne zebrano podczas dwóch punktów czasowych - badania wyjściowego przeprowadzonego w latach 1995-1998 oraz badania kontrolnego wykonanego w latach 2019-2022.

Populacja badana obejmowała 511 uczestników ze średnim wiekiem 52,2 lata (zakres 34,7-74,4 lat), z czego 41,5% stanowili mężczyźni. Do analizy częstości występowania ubytku słuchu włączono 436 osób bez ubytku słuchu w badaniu wyjściowym, natomiast analizy progresji objęły wszystkich 511 uczestników z kompletnymi danymi audiometrycznymi z obu punktów czasowych. Ubytek słuchu definiowano jako średnią progów słyszenia dla czterech częstotliwości (0,5, 1, 2 i 4 kHz) przekraczającą 25 dB HL w gorszym uchu. Wszyscy uczestnicy byli potomkami oryginalnej kohorty Framingham Heart Study lub ich małżonkami, co zapewniało homogenność populacji pod względem geograficznym i demograficznym. Analizowane czynniki ryzyka obejmowały wiek, płeć, poziom wykształcenia, ekspozycję na hałas, palenie tytoniu, spożycie alkoholu, nadciśnienie tętnicze, profil lipidowy, ryzyko udaru według Framingham Stroke Risk Profile, glikemię na czczo, ciśnienie tętnicze skurczowe i rozkurczowe oraz obwód talii.

Jak często rozwija się ubytek słuchu w ciągu 25 lat?

W ciągu 25 lat obserwacji ubytek słuchu rozwinął się u 56,2% uczestników zagrożonych jego wystąpieniem, przy czym częstość występowania była wyższa u mężczyzn (60,7%) niż u kobiet (53,5%). Wśród 245 nowych przypadków ubytku słuchu 164 stanowiły ubytki łagodne (66,9%), 67 umiarkowane (27,3%), a 14 znaczne lub cięższe (5,7%). Średnia progresja ubytku słuchu w całej populacji wyniosła 15,1 dB dla średniej z czterech częstotliwości, przy czym największe pogorszenie obserwowano w zakresie wysokich częstotliwości, gdzie przy 8 kHz średni ubytek sięgał 35,8 dB. Czynnikami istotnie związanymi z rozwojem ubytku słuchu były starszy wiek (iloraz szans 1,13 na każdy rok życia), niższe wykształcenie (iloraz szans 0,55 dla wyższego wykształcenia jako czynnik protekcyjny) oraz wysoka ekspozycja na hałas, szczególnie związana z użyciem broni palnej (iloraz szans 1,93). U osób powyżej 50. roku życia dodatkowymi czynnikami ryzyka były nadciśnienie tętnicze (iloraz szans 2,5) oraz wysokie ryzyko udaru mózgu określane według Framingham Stroke Risk Profile (iloraz szans 7,59 dla najwyższego kwintyla ryzyka).

Analiza czynników związanych z progresją ubytku słuchu wykazała, że starszy wiek wiązał się z szybszą progresją (współczynnik β = 0,03 na rok), podobnie jak płeć żeńska, co było zaskakującym wynikiem biorąc pod uwagę wyższą częstość występowania ubytku słuchu u mężczyzn. Paradoks ten tłumaczono faktem, że mężczyźni mieli gorsze progi słyszenia w badaniu wyjściowym, szczególnie w zakresie wysokich częstotliwości (4-8 kHz), więc potrzebowali mniejszej zmiany, aby zostać zakwalifikowanymi jako nowe przypadki, a ich progi słyszenia były bliższe granicom słyszenia, co ograniczało możliwość dalszego pogorszenia. Niższe wykształcenie również wiązało się z większą progresją ubytku słuchu. U osób powyżej 50. roku życia nadciśnienie tętnicze (β = 0,19) i wyższe ciśnienie rozkurczowe (β = 0,01) były związane z szybszą progresją. Ekspozycja na hałas, choć związana z częstością występowania, nie wykazała istotnego związku z progresją ubytku słuchu, co może wynikać z faktu, że osoby z wcześniejszym uszkodzeniem słuchu spowodowanym hałasem mogły być wykluczone z analizy incydencji. Palenie tytoniu, nadmierne spożycie alkoholu oraz podwyższony poziom cholesterolu nie były istotnie związane z ubytkiem słuchu w tym badaniu.

Związek chorób sercowo-naczyniowych z utratą słuchu

Szczególnie silny związek obserwowano między czynnikami sercowo-naczyniowymi a ubytkiem słuchu u osób starszych, co potwierdza hipotezę o roli mikrokrążenia w uchu wewnętrznym. Niedokrwienie struktur ślimaka, spowodowane zaburzeniami naczyniowymi, może prowadzić do uszkodzenia komórek słuchowych poprzez upośledzenie funkcji prążka naczyniowego bocznej ściany ślimaka, który odpowiada za utrzymanie potencjału endolimfatycznego niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania komórek zmysłowych ucha wewnętrznego. Wyniki badania wskazują, że słabe zdrowie sercowo-naczyniowe, które jest bardziej powszechne i ciężkie u osób starszych, może kumulować się z innymi czynnikami ryzyka ubytku słuchu związanymi ze starzeniem. Badanie podkreśla również znaczenie ekspozycji na hałas impulsowy z broni palnej, który może prowadzić do ostrej traumy akustycznej bardziej szkodliwej dla układu słuchowego niż sama ekspozycja zawodowa na hałas.

Implikacje kliniczne dla codziennej praktyki lekarskiej

Badanie to dostarcza istotnych wskazówek dla praktyki klinicznej, podkreślając znaczenie wczesnej profilaktyki i monitorowania słuchu, szczególnie u pacjentów powyżej 50. roku życia z czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego. Wyniki sugerują konieczność włączenia przesiewowych badań słuchu do opieki nad pacjentami z chorobami sercowo-naczyniowymi oraz regularnego wykonywania audiogramów w populacji osób powyżej 50. roku życia. Edukacja pacjentów w zakresie stosowania ochronników słuchu, szczególnie przy ekspozycji na hałas impulsowy, oraz promowanie zdrowego stylu życia poprzez odpowiednią dietę, aktywność fizyczną i unikanie nadmiernej ekspozycji na hałas mogą przyczynić się do redukcji ryzyka ubytku słuchu. Kontrola nadciśnienia tętniczego i innych czynników ryzyka udaru może mieć potencjalny efekt ochronny dla słuchu, co wskazuje na możliwość przynajmniej częściowej prewencji ubytku słuchu poprzez optymalizację zdrowia sercowo-naczyniowego. Badanie potwierdza, że ubytek słuchu stanowi powszechny problem zdrowia publicznego, który może być częściowo możliwy do zapobiegania poprzez odpowiednie interwencje profilaktyczne i terapeutyczne, oraz podkreśla potrzebę większej integracji audiologii z medycyną rodzinną i kardiologią w profilaktyce i leczeniu pacjentów starszych.

Podsumowanie

Długoterminowe badanie Framingham wykazało, że ubytek słuchu rozwija się u 56,2% osób w ciągu 25 lat, z wyższą częstością u mężczyzn (60,7%) i największą progresją w wysokich częstotliwościach. Kluczowymi czynnikami ryzyka są wiek, nadciśnienie tętnicze (OR 2,5), wysokie ryzyko udaru (OR 7,59) oraz ekspozycja na hałas impulsowy, szczególnie u pacjentów powyżej 50. roku życia. Mechanizm patofizjologiczny obejmuje niedokrwienie struktur ślimaka prowadzące do uszkodzenia prążka naczyniowego i komórek słuchowych. Wyniki sugerują, że kontrola ciśnienia tętniczego i profilaktyka sercowo-naczyniowa mogą mieć istotny efekt protekcyjny dla słuchu, co wskazuje na potrzebę integracji badań audiometrycznych z opieką kardiologiczną.