Używamy plików cookie

Farmaceuta a przegląd lekowy – globalne spojrzenie

Współczesna medycyna wymaga interdyscyplinarnego podejścia do leczenia pacjenta. W tym kontekście współpraca między lekarzami a farmaceutami nabiera kluczowego znaczenia, szczególnie w zakresie optymalizacji farmakoterapii. Przeglądy lekowe, analiza farmakoterapii i wspólne ustalanie strategii terapeutycznych nie tylko poprawiają skuteczność leczenia, ale także zmniejszają ryzyko działań niepożądanych i błędów medycznych. Jakie praktyki w tym zakresie stosuje się na świecie i jakie korzyści mogą z nich czerpać lekarze? Czy usługa przeglądu lekowego istnieje na świecie? Jak wygląda przeglądy lekowe dla seniorów na świecie?

Na czym polega przegląd lekowy i dlaczego jest kluczowy dla skutecznego leczenia?

Przegląd lekowy (Medication Review, MR) to kompleksowa analiza farmakoterapii pacjenta, uwzględniająca skuteczność leczenia, potencjalne interakcje lekowe oraz zgodność terapii z aktualnymi wytycznymi klinicznymi. W wielu krajach, jak Wielka Brytania, Australia czy Stany Zjednoczone, przeglądy lekowe stanowią standardową praktykę w systemie ochrony zdrowia.

Podtypem MR jest Medicines Use Review (MUR), który skupia się na poprawie przestrzegania zaleceń terapeutycznych przez pacjentów. Farmaceuta w ramach MUR edukuje pacjenta na temat poprawnego stosowania leków, co redukuje ryzyko błędów dawkowania i niepożądanych interakcji. Ale jak farmaceuta wykonuje przegląd lekowy i jak wpływa on na skuteczność leczenia? Czy korzyści z przeglądu lekowego dla lekarza są realne?

Farmaceuta a przegląd lekowy i inne usługi na świecie

Ostatnio w Polsce coraz więcej mówi się o usłudze przeglądu lekowego lub przeglądach domowej apteczki, które miałyby być wykonywane przez farmaceutę. To zacna idea, która pozwoli na analizę farmakoterapii i poprawi bezpieczeństwo lekowe pacjentów. A jak to wygląda w Europie i na świecie? 

Wielka Brytania: integracja przeglądów lekowych w NHS

W Wielkiej Brytanii farmaceuci w ramach National Health Service (NHS) prowadzą MUR oraz bardziej zaawansowane przeglądy farmakoterapii dla pacjentów przewlekle chorych. Współpraca z lekarzami pierwszego kontaktu umożliwia bieżącą korektę schematów leczenia, a także eliminację niepotrzebnych lub przestarzałych terapii. Dodatkowo, farmaceuci ambulatoryjni i szpitalni mają dostęp do dokumentacji medycznej pacjenta, co umożliwia łatwiejsze monitorowanie leczenia. Ponadto farmaceuci muszą przejść odpowiednie szkolenia, aby świadczyć te usługi na najwyższym poziomie.

Stany Zjednoczone: farmaceuci kliniczni jako członkowie zespołów terapeutycznych

W USA farmaceuci kliniczni współpracują z lekarzami na poziomie szpitalnym i ambulatoryjnym. Programy takie jak Collaborative Drug Therapy Management (CDTM) pozwalają farmaceutom na dokonywanie modyfikacji leczenia w ramach ustalonych protokołów. Farmaceuci mają uprawnienia do monitorowania skuteczności terapii, dostosowywania dawkowania, a także proponowania alternatywnych terapii, co zmniejsza liczbę hospitalizacji oraz poprawia wyniki terapeutyczne.

Australia: Home Medicines Review (HMR) dla pacjentów przewlekle chorych

W Australii funkcjonuje Home Medicines Review (HMR), program, w którym farmaceuci przeprowadzają przegląd farmakoterapii bezpośrednio w domu pacjenta. To ciekawy pomysł na przeprowadzanie przeglądu domowej apteczki lub przeglądu lekowego dla seniora, który nie może przyjść do apteki. Lekarze otrzymują raporty z zaleceniami optymalizacji terapii, co umożliwia dostosowanie leczenia do realnych potrzeb pacjenta. Dodatkowo farmaceuci współpracują z pielęgniarkami oraz opiekunami pacjentów, aby skuteczniej zarządzać politerapią.

Szwajcaria: farmaceuci jako kluczowy element systemu ochrony zdrowia

Szwajcaria jest jednym z liderów w zakresie opieki farmaceutycznej. Każda apteka posiada gabinet, w którym świadczone są usługi opieki farmaceutycznej, a farmaceuci ściśle współpracują z lekarzami, co zwiększa bezpieczeństwo terapii. Dodatkowo farmaceuci mają szerokie możliwości rozwoju kariery, zarówno w aptekach, jak i w instytucjach ochrony zdrowia.

Przegląd lekowy dla seniorów – jakie wyzwania i korzyści niesie?

Seniorzy często przyjmują wiele leków jednocześnie, co zwiększa ryzyko interakcji i błędów w dawkowaniu. W krajach takich jak Niemcy, Wielka Brytania czy Australia farmaceuci odgrywają kluczową rolę w monitorowaniu terapii u osób starszych. Przegląd lekowy dla seniorów polega na szczegółowej analizie stosowanych leków, eliminacji tych, które mogą być zbędne lub potencjalnie szkodliwe, oraz edukacji pacjenta w zakresie przestrzegania zaleceń terapeutycznych.

W Niemczech pacjenci mogą założyć konto w aptece, gdzie na serwerach zapisywane są wszystkie przyjmowane leki i suplementy diety, co ułatwia monitorowanie terapii oraz zapobieganie interakcjom. Apteki oferują także usługi mierzenia ciśnienia krwi, poziomu glukozy czy cholesterolu, a także doradztwo farmaceutyczne.

Współpraca lekarza i farmaceuty w Polsce – wyzwania i możliwości

W Polsce przeglądy lekowe dopiero zaczynają być wdrażane w systemie opieki zdrowotnej. Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne opublikowało pierwsze wytyczne dotyczące ich prowadzenia, a pilotażowe programy pokazują, że integracja farmaceutów w proces terapeutyczny może przynieść korzyści w zakresie poprawy bezpieczeństwa farmakoterapii. Jednak nadal brakuje struktur umożliwiających bieżącą współpracę lekarzy z farmaceutami w placówkach POZ i szpitalach.

Jakie są korzyści z przeglądu lekowego dla lekarzy wynikające ze współpracy z farmaceutami?

Jakie są korzyści z przeglądu lekowego dla lekarzy? Jednym z kluczowych aspektów współpracy lekarzy z farmaceutami jest redukcja błędów lekowych. Dzięki zaangażowaniu farmaceutów w analizę farmakoterapii minimalizowane jest ryzyko interakcji oraz polipragmazji, co bezpośrednio wpływa na bezpieczeństwo pacjentów. Kolejną istotną korzyścią jest zwiększona skuteczność leczenia. Farmaceuci, monitorując terapię i dostosowując zalecenia, pomagają osiągnąć lepsze wyniki terapeutyczne, co przekłada się na poprawę stanu zdrowia pacjentów.

Współpraca ta ma także znaczący wpływ na oszczędności w systemie zdrowia. Redukcja liczby hospitalizacji oraz niepotrzebnych interwencji medycznych pozwala na bardziej efektywne wykorzystanie zasobów finansowych. Dodatkowo większa świadomość pacjentów w zakresie stosowania leków, wynikająca z edukacji prowadzonej przez farmaceutów, prowadzi do lepszego przestrzegania zaleceń terapeutycznych i zwiększenia ich satysfakcji z leczenia.

Podsumowanie

Optymalizacja farmakoterapii wymaga interdyscyplinarnej współpracy lekarzy i farmaceutów. Przeglądy lekowe, analiza interakcji i monitorowanie skuteczności terapii to narzędzia, które pomagają podnieść jakość leczenia. Przykłady z Wielkiej Brytanii, USA, Niemiec, Szwajcarii, Skandynawii czy Australii pokazują, że zaangażowanie farmaceutów w proces terapeutyczny może przynieść wymierne korzyści. Polska znajduje się na początku tej drogi, jednak rozwój programów przeglądów lekowych i świadoma współpraca między lekarzami a farmaceutami to klucz do skuteczniejszej i bezpieczniejszej farmakoterapii.

Bibliografia

1. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego dotyczące prowadzenia świadczenia zdrowotnego – przegląd lekowy. Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne. Warszawa 2023.
2. International Pharmaceutical Federation (FIP). Medication review and medicines use review: A toolkit for pharmacists. The Hague: International Pharmaceutical Federation; 2022.
3. Iqbal, Mir Javid et al. “Connecting Pharmacists and Other Health Care Providers (HCPs) towards Drug Therapy Optimization: A Pharmaceutical Care Approach.” International journal of clinical practice vol. 2023 3336736. 14 Jan. 2023, doi:10.1155/2023/3336736