Używamy plików cookie

Jakie są kluczowe dane dotyczące udaru?

Udar mózgu stanowi trzecią najczęstszą przyczynę zgonów i niepełnosprawności na świecie, co podkreśla kluczowe znaczenie skutecznego leczenia w ostrej fazie. W ostatnich latach tenektoplaza zyskuje coraz większe zainteresowanie jako alternatywa dla alteplazy w trombolizie dożylnej. Nowe badanie porównawcze, przeprowadzone na imponującej grupie blisko 80 000 pacjentów, dostarcza istotnych danych dotyczących skuteczności i bezpieczeństwa obu leków w codziennej praktyce klinicznej.

Badacze przeanalizowali dane z ogólnokrajowego rejestru Get With The Guidelines–Stroke, obejmujące 79 550 pacjentów leczonych trombolitykiem w ciągu 4,5 godziny od ostatniego znanego momentu prawidłowego stanu neurologicznego. Wśród nich 9465 osób (11,9%) otrzymało tenektoplazę, a 70 085 (88,1%) – alteplazę. Średni wiek pacjentów wynosił 68,6 lat, a mediana wyniku w skali NIHSS (National Institutes of Health Stroke Scale) wynosiła 7 punktów, co wskazuje na umiarkowane nasilenie udaru.

„Nasze badanie dostarcza ważnych informacji na temat skuteczności i bezpieczeństwa tenektoplazy w porównaniu z alteplazą w leczeniu ostrego udaru niedokrwiennego w różnorodnych warunkach klinicznych i populacjach pacjentów" – piszą autorzy badania. Wyniki wskazują, że tenektoplaza może stanowić rozsądną alternatywę dla alteplazy, oferując porównywalne efekty kliniczne przy prostszym sposobie podania.

Jakie są główne różnice w skuteczności i praktyce leczenia?

Kluczowym wnioskiem z badania jest brak istotnych statystycznie różnic między tenektoplazą a alteplazą w zakresie głównych punktów końcowych skuteczności, w tym niezależności funkcjonalnej przy wypisie (mRS 0-2), braku niepełnosprawności przy wypisie (mRS 0-1), wypisu do domu oraz samodzielnej mobilności. Również pod względem bezpieczeństwa nie stwierdzono znaczących różnic w częstości występowania objawowego krwotoku śródmózgowego (sICH) w ciągu 36 godzin czy złożonego punktu końcowego obejmującego śmiertelność wewnątrzszpitalną lub wypis do hospicjum.

Co istotne, zaobserwowano pewne korzyści związane ze stosowaniem tenektoplazy w podgrupie pacjentów z niedrożnością dużych naczyń (LVO), którzy kwalifikowali się do trombektomii wewnątrznaczyniowej (EVT), ale jej nie otrzymali. W tej grupie stwierdzono statystycznie istotną poprawę w częstości wypisu do domu (AOR 1,26; 95% CI 1,03-1,53), zmniejszenie śmiertelności wewnątrzszpitalnej (AOR 0,63; 95% CI 0,47-0,85) oraz złożonego punktu końcowego obejmującego śmiertelność wewnątrzszpitalną lub wypis do hospicjum (AOR 0,78; 95% CI 0,62-0,97).

Analiza danych z badania wykazała również, że wśród pacjentów otrzymujących tenektoplazę, dawki mieściły się w zakresie 0,20-0,30 mg/kg u 96,3% osób (po ograniczeniu masy ciała do 100 kg), a tylko 1,4% pacjentów otrzymało dawkę całkowitą przekraczającą 25 mg. Warto zauważyć, że w porównaniu z pacjentami otrzymującymi alteplazę, osoby leczone tenektoplazą częściej były pochodzenia azjatyckiego, latynoskiego i białego nielatynoskiego, a rzadziej były to osoby czarnoskóre nielatynoskie. Pacjenci leczeni tenektoplazą mieli też nieco cięższe objawy neurologiczne przy przyjęciu, co odzwierciedlały wyższe wyniki w skali NIHSS, częściej rozpoznawano u nich udar o etiologii zatorowej pochodzenia sercowego, a rzadziej udar o nieznanej przyczynie. Ponadto, pacjenci otrzymujący tenektoplazę częściej mieli niedrożność dużego naczynia (30,0% vs 25,5%) i częściej byli poddawani trombektomii wewnątrznaczyniowej (17,7% vs 13,8%).

Jakie aspekty wdrożenia i ograniczenia badania zostały ujawnione?

Interesujące są również dane dotyczące szpitali stosujących tenektoplazę. Spośród 1800 ośrodków uczestniczących w badaniu, 352 (19,6%) zostały sklasyfikowane jako adoptujące tenektoplazę, w tym 16 placówek (0,9%) stosowało tenektoplazę zamiast alteplazy przez cały okres badania. Ośrodki te częściej były kompleksowymi centrami udarowymi, większymi ośrodkami akademickimi, zlokalizowanymi w regionach zachodnich lub północno-wschodnich USA oraz w obszarach miejskich. Charakteryzowały się również większą roczną liczbą przypadków udaru niedokrwiennego, pacjentów leczonych trombolitykiem oraz pacjentów poddawanych trombektomii wewnątrznaczyniowej.

Warto zauważyć, że wyniki tego badania są zgodne z wcześniejszymi metaanalizami randomizowanych badań klinicznych, które wykazały, że tenektoplaza jest co najmniej nie gorsza od alteplazy w leczeniu ostrego udaru niedokrwiennego. Europejska Organizacja Udarowa (ESO) wydała już zalecenie uznające tenektoplazę za bezpieczną i skuteczną alternatywę dla alteplazy, a nawet sformułowała konsensus ekspertów rekomendujący tenektoplazę zamiast alteplazy u pacjentów z ostrym udarem niedokrwiennym w ciągu 4,5 godziny od wystąpienia objawów.

Badanie ma jednak pewne ograniczenia, które należy wziąć pod uwagę interpretując jego wyniki. Po pierwsze, jest to badanie obserwacyjne, bez randomizacji, a dane z rejestru są raportowane samodzielnie przez uczestniczące ośrodki. Mimo dostosowania wyników do wielu charakterystyk pacjentów i szpitali, istnieje potencjalne ryzyko pozostałych, niezmierzonych czynników zakłócających. Po drugie, badanie nie uwzględniało pacjentów przekazywanych między placówkami, co uniemożliwiło ocenę potencjalnych korzyści wynikających z szybszego transportu przy zastosowaniu tenektoplazy. Po trzecie, ze względu na brak danych, analiza nie obejmowała 90-dniowych wyników leczenia, koncentrując się na wynikach przy wypisie, choć wcześniejsze badania wykazały dobrą korelację między tymi punktami czasowymi.

Jakie praktyczne wnioski płyną dla lekarzy?

Dodatkowym ograniczeniem był wysoki odsetek brakujących danych dla niektórych punktów końcowych. Informacje o statusie funkcjonalnym przy wypisie (mRS) były dostępne dla 69,8% pacjentów, a dane o samodzielności chodu przy wypisie dla 66,3% pacjentów (97,0% wśród tych, którzy przed udarem poruszali się samodzielnie). Autorzy zaznaczają również, że nie byli w stanie uwzględnić zmienności w dawkowaniu tenektoplazy między ośrodkami, co mogło stanowić dodatkowe źródło zmienności wyników.

Interesującym aspektem badania była również analiza zależności między czasem od ostatniego znanego momentu prawidłowego stanu neurologicznego do podania trombolityku a prawdopodobieństwem osiągnięcia złożonego punktu końcowego obejmującego wypis do domu i samodzielne poruszanie się przy wypisie. Zarówno w grupie tenektoplazy, jak i alteplazy, prawdopodobieństwo osiągnięcia tego korzystnego wyniku malało wraz z wydłużaniem się czasu do podania leku, co podkreśla kluczowe znaczenie szybkiego rozpoczęcia leczenia w ostrym udarze niedokrwiennym.

Jakie praktyczne wnioski płyną z tego badania dla lekarzy zajmujących się leczeniem udaru niedokrwiennego? Przede wszystkim, tenektoplaza stanowi wiarygodną alternatywę dla alteplazy, oferując porównywalną skuteczność i profil bezpieczeństwa. Jej praktyczne zalety – szybsza i prostsza administracja – mogą przełożyć się na poprawę organizacji opieki nad pacjentem z udarem. W przypadku pacjentów z niedrożnością dużych naczyń, którzy nie kwalifikują się do trombektomii wewnątrznaczyniowej, tenektoplaza może nawet oferować pewne dodatkowe korzyści kliniczne.

„Te wyniki sugerują, że tenektoplaza jest rozsądną alternatywą dla alteplazy w leczeniu ostrego udaru niedokrwiennego" – podsumowują autorzy badania. Wraz z rosnącą adopcją tenektoplazy w różnych typach ośrodków udarowych, regionach geograficznych i dla różnych charakterystyk udaru, przyszłe badania dostarczą dodatkowych informacji na temat potencjalnych, niewielkich, ale klinicznie istotnych różnic w wynikach leczenia między tymi dwoma trombolitykami.

Podsumowanie

Badanie porównawcze obejmujące 79 550 pacjentów z udarem niedokrwiennym mózgu wykazało, że tenektoplaza stanowi skuteczną i bezpieczną alternatywę dla alteplazy w leczeniu trombolitycznym. Nie stwierdzono istotnych różnic między lekami w zakresie głównych punktów końcowych skuteczności (niezależność funkcjonalna, brak niepełnosprawności przy wypisie) ani bezpieczeństwa (objawowy krwotok śródmózgowy, śmiertelność wewnątrzszpitalna). W podgrupie pacjentów z niedrożnością dużych naczyń, którzy nie przeszli trombektomii wewnątrznaczyniowej, tenektoplaza wykazała lepsze wyniki w zakresie częstości wypisu do domu i zmniejszenia śmiertelności. Praktyczne zalety tenektoplazy obejmują prostszą administrację (pojedynczy bolus vs. bolus + 60-minutowa infuzja), mniejsze ryzyko błędów dawkowania i możliwość szybszego transferu między placówkami. Wyniki badania są zgodne z wcześniejszymi metaanalizami i rekomendacjami Europejskiej Organizacji Udarowej, potwierdzając wartość tenektoplazy w codziennej praktyce klinicznej leczenia ostrego udaru niedokrwiennego.

Bibliografia

1. Rousseau JF, Weber JM, Alhanti B, et al. Short-Term Safety and Effectiveness for Tenecteplase and Alteplase in Acute Ischemic Stroke. JAMA Netw Open. 2025;8(3):e250548. doi:10.1001/jamanetworkopen.2025.0548